اندازه استاندارد راه پله ها، یکی از عناصر کلیدی در طراحی ایمن و کارآمد ساختمان ها به شمار می رود. رعایت این استانداردها، نه تنها در ایجاد دسترسی راحت برای عموم کاربران مؤثر است، بلکه نقش حیاتی در تأمین ایمنی در زمان های اضطراری مانند تخلیه ساختمان ایفا می کند.
مقررات مرتبط با ابعاد کف پله، ارتفاع، عرض مسیر، پاگردها و جزئیات ساختاری، همگی با هدف افزایش ایمنی و راحتی استفاده کنندگان، به ویژه افراد دارای محدودیت های جسمی و حرکتی تدوین شده اند. شناخت این ضوابط برای طراحان، مهندسان و مجریان پروژه های ساختمانی ضروری است تا کیفیت فضاهای حرکتی در بناها تضمین شود.
اندازه استاندارد راه پله ها
برای آگاهی از اندازه استاندارد راه پله ها، مقرراتی وجود دارند، که پیروی از آن ها برای داشتن یک راه پله استاندارد ضروری می باشد این مقرارت شامل موارد زیر می شوند:
- در راه پله های ساختمان، عمق کف هر پله نباید کمتر از ۰٫۲۸ متر باشد. همچنین، ارتفاع پله باید به گونه ای تنظیم شود که جمع عمق کف پله با دو برابر ارتفاع آن در بازه ای بین ۰٫۶۳ تا ۰٫۶۴ متر قرار گیرد. اندازه گیری عمق پله از لبه جلویی یک کف پله تا امتداد افقی لبه پله بالایی انجام می شود.
لازم است، ابعاد کف و ارتفاع پله در تمام مسیر پله یکسان باشند.
بیشتر بخوانید
- در ادامه مقاله ی اندازه استاندارد راه پله ها، بایستی گفت طبق بند 2-7-1-5-4، رعایت موارد مندرج در مبحث سوم مقررات ملی ساختمان در ارتباط با طراحی راه پله ها الزامی است.
- بر اساس بند 3-7-1-5-4، حداقل عرض پله ها بر پایه نوع کاربری و میزان تردد تعیین می شود؛ اما در هر صورت عرض مفید پله نباید از ۱٫۱۰ متر کمتر باشد و پاگردهایی که مورد استفاده عمومی هستند نیز باید حداقل ۲٫۴۰ متر عرض مفید داشته باشند؛ مگر اینکه مقررات خاص کاربری، مورد متفاوتی را مجاز دانسته باشند.
- در بند 4-7-1-5-4 نیز درباره اندازه استاندارد راه پله ها، بیان شده که عرض یا شعاع پاگرد باید حداقل برابر با عرض پله باشد.
- بر پایه بند 5-7-1-5-4، در ساختمان هایی که افراد دارای معلولیت یا محدودیت حرکتی تردد می کنند، نباید بیش از ۱۲ پله متوالی بین دو پاگرد وجود داشته باشد.
- و در نهایت، طبق بند 6-7-1-5-4، ارتفاع آزاد (غیر سرگیر) پله ها و پاگردها در سراسر مسیر نباید از ۲٫۰۵ متر کمتر باشد و این ارتفاع از لبه هر کف پله محاسبه می شود.
تمامی پله ها و پلکان هایی که در مسیر خروج از ساختمان قرار دارند، چه در فضای داخلی و چه بیرونی، باید با مقررات زیر هماهنگ باشند. تنها استثنا، پله هایی هستند که در راهروهای دسترسی به ردیف صندلی ها در کاربری های تجمعی قرار دارند. اندازه استاندارد راه پله ها در این راهرو ها، مقررات مخصوص به خود را دارند.
- طبق بند 2-4-4-1-3، تمام پلکان هایی که در مسیر خروج قرار دارند، باید دارای ساختاری محکم و غیرقابل تغییر باشند. همچنین، عرض پله ها و پاگردها نباید در هیچ یک از بخش های مسیر کمتر از میزان تعیین شده شود.
- بر اساس بند 3-4-4-1-3، پوشش تمامی پله ها باید از یک نوع مصالح و با پرداختی یکنواخت باشد و باید تدابیر لازم جهت جلوگیری از لغزش روی سطوح آن ها در نظر گرفته شود.
- بند 4-4-4-1-3 در خصوص اندازه استاندارد راه پله ها، تأکید دارد که عرض مفید هر راه پله نباید کمتر از ۱۱۰۰ میلی متر باشد، مگر در مواردی که تعداد کل کاربران از تمامی طبقات کمتر از ۵۰ نفر باشد که در این حالت عرض مفید می تواند تا ۹۰۰ میلی متر کاهش یابد.
همچنین، حداقل ارتفاع آزاد بین کف پله تا سقف باید ۲۰۵۰ میلی متر باشد و ارتفاع عمودی بین دو پاگرد نباید بیشتر از ۳۷۰۰ میلی متر شود.
- طبق بند 5-4-4-1-3، ارتفاع هر پله باید بین ۱۰۰ تا ۱۸۰ میلی متر باشد و عمق کف پله نیز نباید کمتر از ۲۸۰ میلی متر باشد. در ادامه ی مقاله ی اندازه استاندارد راه پله ها، خوب است بدانید، شیب مجاز سطح پله ها حداکثر دو درصد تعیین شده است.
میزان تفاوت مجاز بین ارتفاع یا عمق دو پله متوالی، نباید بیش از ۵ میلی متر باشد و در مجموع این اختلاف در کل پله های بین دو پاگرد نباید از ۱۰ میلی متر فراتر رود.
ضوابط شهرسازی مربوط به اندازه استاندارد راه پله ها، برای افراد کم توان و معلول جسمی
این بخش، مربوط به ضوابط اندازه استاندارد راه پله ها، برای افراد ناتوان جسمی می باشد. در طراحی و ساخت پله ها با در نظر گرفتن نیازهای افراد دارای معلولیت جسمی و حرکتی، رعایت الزامات زیر ضروری است:
- عرض پله نباید کمتر از ۱۲۰ سانتی متر باشد تا امکان تردد راحت فراهم شود. هر کف پله باید عمقی برابر با ۳۰ سانتی متر داشته و ارتفاع آن از ۱۷ سانتی متر تجاوز نکند.
- تعداد پله های قرارگرفته میان دو پاگرد باید حداقل ۳ و حداکثر ۱۲ عدد باشد.
- ابعاد پاگردها باید دست کم ۱۲۰ در ۱۲۰ سانتی متر باشند تا فضای مانور کافی برای کاربران با نیازهای خاص ایجاد شود.
- در ادامه ی مقاله ی اندازه استاندارد راه پله ها، بهتر است بدانید که پله ها باید دارای پاخور بسته باشند و میزان بیرون زدگی لبه پله از پاخور نباید بیشتر از ۳ سانتی متر باشد.
- لبه جلویی کف پله نباید شعاع گردی بیش از ۱۳ میلی متر داشته باشد تا از خطر لغزش کاسته شود.
- نصب نرده یا میله های دستگرد در هر دو سمت پله الزامی بوده و باید مطابق با الزامات بند 11-1-2 اجرا شود.
- در صورتی که عرض پله بیش از ۳ متر باشد، امکان استفاده از دستگرد اضافی در قسمت میانی عرض پله وجود دارد.
- فضای خالی زیر رمپ یا مسیر پله باید به صورت کامل بسته شده یا با تجهیزاتی مانند نرده یا مانع محافظت شود تا از برخورد ناخواسته افراد نابینا یا کم بینا با آن پیشگیری گردد.
سخن پایانی
اندازه استاندارد راه پله ها، نقش تعیین کننده ای در ایمنی، کارایی و دسترس پذیری فضاهای معماری دارد. رعایت این ابعاد مطابق با ضوابط ملی ساختمان و مقررات شهرسازی، نه تنها باعث افزایش راحتی در تردد روزمره می شود، بلکه در شرایط اضطراری می تواند از بروز حوادث و آسیب ها جلوگیری کند.
طراحی اصولی پله ها، به ویژه برای افراد دارای معلولیت جسمی یا حرکتی، نشانه ای از احترام به حقوق شهروندی و تحقق عدالت فضایی در محیط های شهری و ساختمانی است. در نتیجه، پایبندی به این استانداردها باید همواره در اولویت تمامی مراحل طراحی و اجرای پروژه های ساختمانی قرار گیرد.
